CYWILIZACJA

Powszechnie uważa się, że pierwszą cywilizację stworzyli mezopotamscy Sumerowie. Choć w ostatnim czasie publikowano badania przyznające pierwszeństwo w tym względzie kulturze harappańskiej powstałej w dolinie Indusu, to nie ulega wątpliwości, że cywilizacja sumeryjska należała do najstarszych na świecie. Jakkolwiek by na to nie patrzeć najstarsze cywilizacje powstawały jednak niezależnie od siebie. A zatem niezależnie od siebie ludzie dochodzili do podobnych rozwiązań cywilizacyjnych. Dysponując tak przerośniętymi (jak na przyrodnicze standardy) mózgami, byli zresztą do tego predestynowani.

Posługiwanie się językiem umożliwia precyzyjne przekazywanie wiedzy, co stymuluje rozwój kultury materialnej, a także organizacji społecznej. Język mówiony ma niestety swoje ograniczenia, podobnie jak nasza pamięć. W miarę rozrastania się cywilizacji społeczeństwo musiało mierzyć się z problemem gromadzenia coraz większej ilości danych. W ten sposób narodziło się pismo, czyli graficzny zapis informacji, umożliwiający ich przechowywanie i odtwarzanie. Z naszego punktu widzenia szczególne znaczenie mają właśnie formy zapisu stosowane przez Sumerów, gdyż to w wyniku ich ewolucji na Bliskim Wschodzie stworzono alfabet, czyli kod oddający fonetyczne brzmienie języka na poziomie każdej jego głoski.

Zanim jednak do tego doszło pismo podlegało wielu modyfikacjom. A wszystko zaczęło się od systemu księgowania, który polegał na zamykaniu w kapsułach żetonów symbolizujących określone towary. Z czasem jego użytkownicy doszli do wniosku, że nie ma sensu posługiwać się żetonami, skoro można utrwalić na tabliczce odwzorowanie określonego żetonu. Odtąd droga do stworzenia języka pisanego stała już otworem. Następnym etapem było wprowadzenie do pisma idei i pojęć, a potem elementów sylabicznych. Stworzenie alfabetu znacznie uprościło zapis i odczyt, gdyż wcześniej pismo składało się z tak wielu znaków, że opanowanie sztuki czytania i pisania wymagało długoletnich studiów.

Żeby książki trafiły pod strzechy trzeba było jeszcze niestety wielu wieków, a przede wszystkim wynalezienia prasy drukarskiej umożliwiającej masową ich produkcję. Dzięki temu możemy się dziś rozkoszować pięknymi opowieściami i nadętymi tyradami utrwalonymi na ich kartach. A także wypisywać durne SMS-y i wpatrywać się tępym wzrokiem w różnego rodzaju elektroniczne czytniki. Najstarszym znanym nam dziełem literackim jest sumeryjski Epos o Gilgameszu. Pomimo upływu czasu tematyka przez niego poruszana wydawać się nam może zaskakująco frapująca. Sens życia ludzkiego, wewnętrzne przemiany, wzajemne relacje czy śmierć – oto kwestie które nurtowały tych zmagających się ze światem wielkich ludzi, których dziś z dumą nazywać możemy naszymi przodkami. Wbrew pozorom jesteśmy wciąż tacy sami.