Ken Kesey, założyciel wędrownej psychodelicznej komuny
Weseli Jajcarze, mówił że kontrkultura bez narkotyków byłaby jak narciarstwo
bez śniegu. Bo – o czym wiemy już dzisiaj – chemia określa świadomość. A na
poziomie jeszcze głębszym matematyka, tyle że to oprogramowanie. Najprostszym
sposobem żeby zmienić pracę mózgu byłoby więc znalezienie do niego chemicznego
klucza, który uruchomi nowe programy. Poszukiwanie „instant” nirwany
pozostawiono jednak autsajderom – znacznie pilniejsze stało się poszukiwanie dopingu
i relaksu.
Podkręcamy więc swój apetyt na życie lub od niego
odpoczywamy. Wciąż przekupujemy swój układ nagrody, szukając recepty na
odtwarzanie przyjemności. To jak nasze motywacje się napędzają, pokazuje, że
wbrew subiektywnej wolności pozostajemy robotami. I to bez względu czy skupiamy
się na łatwych pokusach, czy perfekcjonistycznych celach. Zawsze chcemy więcej
i używamy do tego jakiegoś „sprawdzonego” algorytmu.
O tym jak trudno jest „przeprogramować” mózg najlepiej
świadczy to co możemy rozumieć jako osobowość – choć jest ona pewnym spektrum
zachowań zależnych od czynników sytuacyjnych, po długotrwałej obserwacji
zauważyć możemy różne charakterystyczne prawidłowości – cechy osobnicze.
Kurczowo trzymamy się swojej tożsamości, bo mózg automatycznie odpala
najsilniejsze połączenia neuronalne. Każde nowe ich użycie oznacza z kolei ich
wzmocnienie. Gdy wpadniemy w złe nawyki przybierze to formę błędnego koła.
Im bardziej chcemy się z takiego koła wyzwolić tym bardziej
w nim grzęźniemy przez mechanizm ruminacji. Już sama masa skojarzeniowa
związana z negowaną myślą uruchamia jej mózgowe „ucieleśnienie” czyli związane
z nią obwody. Kiedy czegoś unikamy koncentrujemy się na tym. A zatem
paradoksalnie żeby czegoś unikać musimy... nie unikać tego, tylko zająć się
czymś innym. Sztuka nie polega na wyplenieniu nawyków, tylko na zastąpieniu ich
dobrymi. To struktura wiodąca od impulsu do nagrody wiedzie bowiem przez
reakcję.
Istotą kontrkultury było poszukiwanie nowych wzorców
myślenia – było to możliwe miedzy innymi przez szersze otwarcie bramki
percepcyjnej jaką jest jądro siatkowate. Otóż w tym miejscu znajduje się nasz
„detektor nowości” czyli miejsce sinawe, odpowiedzialne za wykrywanie nowych
bodźców. Dlatego to co nieznane jest szczególnie nasycone emocjonalnie. Lecz
powtarzalność bodźca powoduje po pewnym czasie hamowanie przekaźnictwa impulsów
z nim związanych. W ten sposób automatycznie „ignorujemy” znaczne obszary
rzeczywistości. Psychodeliki wywołując nadaktywność miejsca sinawego sprawiają,
że to co zwykłe wydaje się bardziej niezwykłe, czyli fascynujące. A wtedy do
świadomości dociera więcej bodźców.
To właśnie przełamywanie habituacji, czyli zanikania reakcji
na powtarzalny bodziec, wiedzie do eskalacji naszych nawyków – wciąż chcemy
więcej i więcej, bo doznajemy coraz mniej przyjemności. Jest to zarówno motorem
rozwoju, jak i przyczyną patologii – nałogów, materializmu czy fiksacji na
wizerunku, a nawet fanatyzmu. Do przekraczania tego wzorca konieczne jest
dostrzeganie alternatyw, co nie jest możliwe bez ich poszukiwania. Wyzwolenie
się z własnego wypalenia wymaga nowej aktywności, a nie uporczywego
przywiązania do schematów. I choć drogi do tego mogą być różne najbardziej się
unieszczęśliwiamy kiedy przestajemy sami się zaskakiwać.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz