STAN POSIADANIA

Człowiek zawsze chce tego czego nie ma. Bo jak już coś ma to tego nie chce – chyba że mógłby to utracić. Bo strata boli najbardziej – gdy coś stracisz martwisz się bardziej niż cieszysz kiedy coś zyskasz. Jak rzecze przysłowie – lepszy wróbel w garści niż skrzypek na dachu. Więc choć nie zawsze cieszymy się z tego co mamy, to jeszcze bardziej martwimy się tym czego mieć nie możemy. Przekleństwem człowieka jest wymyślanie sobie coraz to nowych zewnętrznych problemów żeby rozwiązywać te wewnętrzne. Ludzie porządkują świat zamiast własnej głowy i dlatego wiecznie muszą coś poprawiać. Bo świat jest emanacją nas samych – naszą jego interpretacją. Jeśli nie podoba się nam on zazwyczaj nie jesteśmy zadowoleni z własnego w nim miejsca. Sądzimy, że to co czujemy jest odbiciem prawdy, a jest na odwrót – to my nadajemy światu sens (lub nie).

To że potrafimy nadawać życiu znaczenie od wieków skłaniało nas do przypuszczenia, że istnieje jakaś najwyższa prawda, którą tylko należy rozszyfrować. Lecz jeśli życie jest kosmicznym przypadkiem, to nie ma obiektywnego „sensu” – w ten każe nam wierzyć mechanizm celowości i przyczynowości, który umożliwił nam zbudowanie cywilizacji. Społeczeństwa ucywilizowane zawsze miały tą przewagę nad nieucywilizowanymi, że były w przeciwieństwie do nich dobrze zorganizowane. Podobnie w ramach tej struktury warstwy rządzące były lepiej zorganizowane (a przy tym wyedukowane) niż warstwy rządzone. Potrafiły więc nie tylko lepiej manipulować, ale też systemowo egzekwować kulturową narrację. Władza nad człowiekiem wymaga etosu, procedur i hierarchii. Lecz są to rzeczy umowne.

 

Jedni ludzie rządzą drugimi ponieważ jedni uważają, że drudzy mają władzę. A żeby uzyskać wolność masy musiały się zorganizować. Ponieważ zorganizowały się na tyle żeby egzekwować własny system mamy dzisiaj demokrację. Lecz demokracja nie jest – jak to się często sądzi – „celem historii”. To tylko kolejna ideologia, ale jej plusem jest to, że przestaliśmy się wreszcie zabijać i zaczęliśmy akceptować inne poglądy. Demokracja istnieje dlatego, że ją wymyśliliśmy. Podobnie jak wolność – jesteśmy wolni tylko wtedy kiedy w to wierzymy, bo i tak podlegamy bez przerwy różnym uwarunkowaniom. W świecie liberalnym rzekomo cieszymy się wolnością wyboru – nie tylko politycznego, ale przede wszystkim własnej drogi życiowej. Teoretycznie możemy wszystko – bogacić się, uprawiać wolną miłość czy tworzyć sztukę. Praktycznie zawsze potrzebujemy do tego innych ludzi.

Pieniądze czy idee nie są „realne” jeśli nie wiążą nas z innymi. Bo mają wartość tylko o ile wspólnie ją wyznajemy. A ludzie już pokazali, że mogą uwierzyć we wszystko – niewolnictwo, święte wojny, faszyzm, komunizm, konsumpcjonizm. Tak jak uwierzyli we własne wynalazki – pieniądze, biurokrację czy prawo. Cokolwiek robimy chcemy zapisać to w zbiorowej świadomości zbudowanej z określonych kontekstów. W przeciwnym wypadku wszelkie nasze „osiągnięcia” byłyby pozbawione znaczenia. Chcemy tego czego nie mamy ponieważ inni to mają. A my zawsze chcemy być kimś innym niż sobą – być w innym miejscu i czasie, a nie „tu i teraz”. Dlatego gonimy za wiatrem albo tęsknimy za jakimś rajem utraconym – a w zasadzie wymyślonym. W życiu nie można tak naprawdę niczego „mieć”, a jedynie w to wierzyć.